Maciej Wamka

Rodzice często spotykają się z sytuacją, kiedy ich pociechy nie chcę iść spać do ciemnego pokoju obawiając się „potwora spod łóżka”. Tego typu lęki zaczynają się u dzieci po 3 roku życia, gdy pojawiają się nowe emocje przyjmujące kształt obrazów i zaczyna rozwijać się wyobraźnia. Dzieci często odreagowują w snach nieprzyjemne zdarzenia z wcześniejszego dnia.

Skąd się biorą lęki?

Psychologowie zwracają uwagę, że na dziecko duży wpływ ma to co ogląda, słucha  czy czyta. Wskazuje się tutaj głównie na treści napotykane w internecie czy oglądane w telewizji. Warto mieć kontrolę nad tym co dziecko ogląda. O ile w ciągu dnia ma ono świadomość, że potwór „mieszka” w telewizorze tak podczas nocy, gdy zapada zmrok granice te się zacierają. Pamiętajmy także, że codzienne wydarzenia potrafią również wywrzeć wpływ na występowanie senny koszmarów – nieoczekiwane spotkanie ujadającego psa, wystraszenie się nietrzeźwego sąsiada czy głośna syrena alarmowa przejeżdżającej karetki pogotowia mogą mocno poruszyć dziecko.

Poznajmy się potworze.

Dobrym pomysłem jest zaproponowanie narysowania potwora spod łóżka. Przeniesienie obrazu potwora na kartkę pozwala bezpiecznie się mu przyjrzeć, opowiedzieć jaki on jest. Jak ma na imię? Jakie ma zwyczaje? Czego się boi? Często po takiej rozmowie okazuje się, że potwór jest przydatny ponieważ uwielbia wchłaniać okruchy z dywanu lub kurz. A boi się samotności, więc położenie innej maskotki pod łóżko sprawi, że nie będzie już w nocy niepokoił dziecko. Wielu psychologów poleca także wspólne obejrzenie kreskówek, w których pojawiają się przyjazne potwory, przeżywają śmieszne perypetie i budzą sympatię widza.

Warto rozmawiać.

Warto poświęcić dziecku czas i omówić z nim sytuacje i trudne emocje, których być może doświadczyło w ciągu dnia. To pozwoli mu je nazwać , wyrazić a przez to mniej przeżywać wieczorem.   Nie wolno bagatelizować potworów i koszmarów, mówić że „to nic takiego, nie ma się czego bać”. Zdecydowanie należy unikać kierowanych do dziecka sformułowań typu „bo ta pani cię zabierze”, „bo cię zostawię” itp. – może to jedynie wzbudzić coraz większe lęki i zwiększyć częstotliwość występowania koszmarów nocnych.Może to powodować obwinianie się dziecka o odczuwanie strachu, nie spełnianie oczekiwań rodziców i w rezultacie spotęgować nocne koszmary.

Co jeszcze sami możemy zrobić?

Pomocne może się stać zostawienie małej zapalonej lampki przy łóżku dziecka, która da mu poczucie bezpieczeństwa. Można niekiedy przed snem oglądnąć z dzieckiem pokój celem upewnienia się, że nic nie czycha w jego zakamarkach, lub użyć specjalnego „sprayu przeciw potworom” (domowej roboty).

W przypadku kiedy przechodzimy razem z naszym dzieckiem trudności w postaci nawracających koszmarów sennych i występującymi z tego powodu nocnymi lękami warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym. Wesprze on rodziców i dziecko w walce z koszmarami sennymi a także pomoże w redukowaniu występowania tego zjawiska w przyszłości.

„Nie maż się jak mazgaj!”, „jesz jak malutki dzidziuś!”, „popatrz jak ładnie się bawi koleżanka”, „czemu nic nie mówisz, zapomniałeś  języka w buzi?”  –  tak często rodzice zwracają się do swoich dzieci, gdy te robią coś co im się nie podoba. Reagowanie na złość, krzyk czy płacz dziecka poprzez takie porównania wzmacniają w dziecku wstyd jako uczucie, z którym się będzie zmagać także w dorosłym życiu. Zawstydzone dziecko pozornie się uspokaja, wykonuje czynności zgodne z wolą rodzica – ale może to odcisnąć się na jego funkcjonowaniu w przyszłości.

Inne emocje mają ujście a wstyd nie

Należy zauważyć ważną rzecz: złość czy smutek mają swoje ujście na zewnątrz w postaci krzyku czy płaczu. Inaczej jest ze wstydem – on nie mając zewnętrznego ujścia pozostaje w dziecku i nierzadko towarzyszy mu w dalszym życiu powodując konieczność mierzenia się ze wstydem w jego dalszych kontaktach społecznych. Wpływa to na samoocenę, poczucie własnej wartości a przez to także może obniżać umiejętności asertywne.  Tak jak w dzieciństwie, pewne sytuacje w „dorosłym życiu” mogą uruchomić poczucie wstydu – osoba ucieka, chowa się, złości, przeżywa ból nieświadoma skąd pojawiają się w niej takie emocje, zastanawia się dlaczego nie potrafi obronić swojego zdania czy walczyć o szacunek dla siebie. A być może odpowiedź leży w dzieciństwie…

Jak nie zawstydzać dziecka?

Warto zastanowić się na chwilę zanim będziemy chcieli wyładować złość na dziecku poprzez zawstydzenie go. Trzeba uświadomić sobie wtedy, że dziecko chce się z nami komunikować nawet jeśli jest to w formie, która jest dla nas niełatwa. Zrozumienie specyfiki rozwoju dziecka pomaga rodzicom empatyzować z dzieckiem i łatwej rozumieć jego emocje i zachowania. Dzięki traktowaniu dziecka i jego uczuć z szacunkiem wpajamy mu, że jest wartościowe. Dziecko uczy się w ten sposób, że ma prawo do różnych emocji, że ono także może stawiać granice. Będzie to stanowić podwaliny pod budowanie asertywności i stosowanie jej w dorosłym życiu. Być może pomocne okaże się także przyjrzenie się samemu sobie i zaobserwowanie kiedy mamy trudność z kontrolą własnych emocji. Rozmawianie z dzieckiem o swoich emocjach pokaże mu jak sobie z tymi emocjami radzimy. To na rodzicach spoczywa obowiązek znalezienia zdrowego sposobu ujścia własnej frustracji i nie przelewania jej na dziecko. Dzięki temu dziecko także uczy się jak radzić sobie z emocjami.

Warto zrozumieć komunikat

Bardzo ważną rzeczą jest zrozumienie przez rodziców, że krzyk, płacz czy zdenerwowanie dziecka bierze się nie z chęci „bycia niegrzecznym”. Być może czuje się ono samotne, znudzone a przez to ma potrzebę zwrócenia na siebie uwagi rodziców. Nie wykorzystywanie wstydu jako narzędzia wychowania sprawi, że dziecko w dorosłym życiu będzie miało odwagę zawalczenia o siebie i swoje potrzeby. Będzie to z kolei rzutować na jego wychowanie przez niego kolejnego pokolenia – wolnego od obezwładniającego guzika o nazwie „wstydź się!”.

Jeśli chcesz poszerzyć swoją wiedzę z zakresu pozytywnego wzmacniania zachowania swojego dziecka to warto umówić się na konsultację z psychologiem dziecięcym. W gabinecie psychoterapii  Wamka znajdującym się w Szczecinie możesz uzyskać  niezbędne informacje i porady w tym zakresie.  Serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszymi psychoterapeutami.

W życiu małego człowieka jest wiele okazji otrzymywania prezentów. Najczęściej są to urodziny, imieniny, święta, zakończenie/rozpoczęcie pewnego etapu w życiu. Za tymi okazjami idą w parze dobre chęci najbliższych chcących obdarować dziecko jakimś szczególnym prezentem. Czy dobrym pomysłem jest dawanie żywego zwierzęcia?

Czy naprawdę warto ?

Wiele dzieci bardzo chce mieć swojego własnego pupila. Zarzucają swoich rodziców prośbami o psa, kota, szynszyla czy inne słodkie dla oka zwierzę. Zarzekają się w swoich obietnicach, że będą o niego dbały, karmiły, wyprowadzały na spacer i przejmowały większość obowiązków związanych z czystością pupila. Rodzice powinni jednak pamiętać, że dzieci niezwykle szybko zmieniają swoją opinię i jeszcze szybciej się nudzą. Z dnia na dzień tracą zainteresowanie tym czy pupil ma wodę w misce, protestują kiedy mają wyjść po lekcjach w deszczu na spacer ze zwierzęciem czy kiedy trzeba wymienić niezbyt ładnie pachnącą ściółkę w klatce.  Z tego też powodu co roku do schronisk trafia fala „nieudanych” prezentów.

Dziecko trzeba przygotować

Aby zwierzę nie podzieliło losu niechcianych prezentów należy wcześniej przygotować dziecko na taki prezent. Dobrym pomysłem jest rozmowa na temat obowiązków jakie będą przypadać dziecku w udziale przy opiece nad zwierzęciem. Uświadomienie, że pies / kot  to nie tylko wesołe harce po dywanie i przytulanie. Bardzo dobrym pomysłem może być najpierw codzienna opieka naszego dziecka nad psem sąsiadów, znajomych czy dalszej rodziny. Dzięki temu nauczy się, że kupę po psie należy zbierać do woreczka, kocia kuweta nie może być brudna a mokre trociny z klatki należy chomikowi bezzwłocznie wymienić.

Świetny rezultat może dać także zabranie naszego malucha do schroniska i pokazanie mu zwierząt czekających na szczęśliwą adopcję. Po pierwsze uzmysłowi dziecku ogromną odpowiedzialność za żywe stworzenie. Po drugie – być może nie trzeba będzie kupować zwierzaka z hodowli, a wystarczy zaadoptować psią sierotę ze schroniska?

Ale ja tak bardzo chcę!

Jeśli wszystko wskazuje na to, że dziecko jest przygotowane do stania się szczęśliwym posiadaczem/posiadaczką zwierzęcia to możemy się tylko cieszyć z tego faktu. Własny pupil niezwykle rozwija empatię u dziecka, uczy odpowiedzialności, rzetelności i poważnego podchodzenia do obowiązków. Może stać się przyjacielem na lata. Dobrze byłoby aby dziecko same wybrało zwierzę, które będzie w naszym domu. Policzmy także koszty jakie pochłonie opieka nad czworonogiem – karma, wizyty u weterynarzy, ewentualna konieczność leczenia, być może szkody jakie zwierzę może poczynić w naszym domu. Ważne by w podsumowaniu za i przeciw wziąć pod uwagę wszystkie możliwe aspekty bytności zwierzęcia w domu.

Wszystkim rodzicom, którzy chcieliby uzyskać wsparcie w kwestiach przygotowania dziecka na posiadanie zwierzęcia, oferujemy wsparcie psychologa dziecięcego – osobiście na terenie Szczecina lub online dla osób mieszkających dalej.

Niekontrolowany wybuch agresji może być spowodowany najmniejszą błahostką, która w obliczu sporu przeobraża się w olbrzymi konflikt. Nie pomaga nam codzienny pośpiech w jakim przychodzi żyć rodzinom w dzisiejszych czasach. Często sami nie znamy sposobów na radzenie sobie z  nadmiernym stresem – chcemy nadążać za wzrastającym tempem życia jednocześnie nie umiejąc radzić sobie z naszymi trudnymi emocjami.

Żaden moment na wybuch agresji nie jest odpowiedni

Wystarczy, że po stresującym dniu zauważamy, że dziecko po raz kolejny nie włożyło butów do szafki lub znowu wylało na siebie sok, lub po raz kolejny spóźniło się do szkoły i konflikt gotowy. Z dziećmi bywa podobnie, gdyż one także narażone są na codzienny stres w szkole. Po powrocie do domu także mogą mieć potrzebę wyładowania nadmiaru nagromadzonych napięć i emocji.  Niestety nie zawsze w konstruktywny sposób.

Agresja ze strony dziecka może być spowodowana nadmiernymi oczekiwaniami, pośpiechem, wydawaniem przez rodzica niejasnych poleceń zamiast precyzyjnej komunikacji, nadmiernym nadzorem, brakiem zaufania do dziecka, a także brakiem wyraźnego stawiania granic. Najbardziej destruktywny wpływ ma stosowanie agresji w wychowaniu – wydawanie gróźb, straszenie, krzyczenie, bicie. Często wynika to z przejęcia przez rodziców takiego modelu wychowania jaki był stosowany wobec nich, a z kolei dziecko z czasem zaczyna zachowywać się tak, jak jest traktowane (np. bije i krzyczy) – stąd mówi się, że agresja rodzi agresję.

Czynniki minimalizujące agresję

Istnieje kilka czynników minimalizujących agresję w rodzinie. Jednym z nich jest wytworzenie silnych więzi emocjonalnych w rodzinie, a także wdrożenie wolnych od przemocy metod wychowawczych. Kolejnym czynnikiem jest wyznaczanie granic i ich egzekwowanie – pomocne są w tym np. wspólne kontrakty – czyli zbiory zasad domowych obejmujące tak dorosłych jak i dzieci. Warto też spokojnie wyjaśniać zaistniałe sytuacje. Tutaj może mieć zastosowanie non-violent communication (NVC) czyli tzw. porozumienie bez przemocy – sposób komunikacji pozwalający zapobiegać konfliktom.

W opanowaniu agresji może pomóc danie dziecku czasu na uspokojenie się tzw. time out (o ile natężenie agresji nikomu nie zagraża). Warto także wskazać dziecku co może zrobić ze swoją złością (porozmawiać, być asertywne, rozładować ją w bezpieczny sposób, np. przez rysowanie, bicie w poduszkę).

Należy także przyglądnąć się temu, jak sami funkcjonujemy i jak rozwiązujemy konflikty. Małżeńskie kłótnie nie są niczym niezwykłym jednakże mogą wpływać na poczucie bezpieczeństwa dziecka. Jeśli trwają zbyt długo mogą rodzić w nim kumulujące się z czasem napięcie. Gdy dzieje się coś niedobrego w życiu rodzica to zawsze pierwsze odczuwa to dziecko.

Często warto zwrócić się o pomoc do specjalisty. Może to być psycholog szkolny lub niezależny specjalista, najlepiej psycholog dziecięcy. W większości placówek szkolnych w Szczecinie funkcjonują gabinety psychologów, choć ich czas dostępności jest bardzo różny. Część rodziców decyduje się na kontakt z psychologiem spoza placówki edukacyjnej dziecka – warto wtedy wybrać dobrego psychologa. Cenna może być opinia znajomych, a jeśli takich brak, wówczas można umówić się po prostu na pierwsze spotkanie. Szczecin na szczęście oferuje wiele miejsc, gdzie można zasięgnąć porady, uczestniczyć w konsultacjach lub psychoterapii.