Abstrakt
Uniwersytet w Sao Paulo przeprowadził badanie, aby zrozumieć, czy wysokie zdolności intelektualne mogą wpływać na wyniki testów psychologicznych stosowanych do diagnozowania ADHD. Badanie opierało się na założeniu, że ADHD jest wrodzonym zaburzeniem spowodowanym nieprawidłowym funkcjonowaniem kory przedczołowej, co skutkuje deficytami funkcji wykonawczych, takimi jak trudności w organizacji i planowaniu.
Zespół badawczy nie znalazł żadnych dowodów na różnice między grupami o wysokim i niskim IQ, jeśli chodzi o diagnozę ADHD. Odkryli jednak, że osoby wysoce inteligentne mogą być w stanie maskować lub kompensować swoje objawy, co prowadzi do potencjalnego niedodiagnozowania. Jako takie, dalsze badania są niezbędne do prawidłowego zdiagnozowania osób z wysokim IQ i możliwym ADHD.
Co zrobić aby zminimalizować potencjalne błędy w diagnozie? My u siebie w gabinecie używamy szczegółowego kwestionariusza diagnostycznego DIVA-5 i baterii neuropsychologicznej od Schuchfrieda (która jest używana w Formule 1. Dzięki temu możemy lepiej wykryć oznaki ADHD, niezależnie od poziomu IQ pacjenta.
Zrozumienie objawów ADHD u osób o wysokim IQ:
Badacze z Uniwersytetu w Sao Paulo przeprowadzili badanie mające sprawdzić, czy wysoka sprawność intelektualna może sfałszować badanie psychologiczne w kierunku ADHD.
ADHD jest tzw. zaburzeniem neurorozwojowym, czyli takim, gdzie rodzimy się z nim, a nie nabywamy w trakcie życia. Objawia się wysoką impulsywnością, nadruchliwością lub zaburzeniami uwagi i koncentracji. U osób dorosłych charakteryzuje się dominującymi zaburzeniami uwagi i koncentracji. Związane ono jest z nieprawidłowym funkcjonowaniem kory przedczołowej i deficytami w zakresie funkcji wykonawczych. Funkcje wykonawcze to zbiór zachowań samoregulacyjnych wykorzystywanych do kierowania działaniami w zależności od kontekstu. Obejmują one koncentrację i podtrzymanie uwagi, pamięć roboczą, organizację, planowanie, hamowanie, elastyczność poznawczą oraz kontrolę zachowań.
Badanie wpływu wysokiego IQ na diagnozę ADHD:
U osób z ADHD obserwuje się trudności w organizacji i planowaniu (np. dnia, lub pracy), co widoczne jest w diagnozie psychologicznej, ale nie zawsze. Według badaczy część pacjentów z ADHD w testach psychologicznych wypada doskonale. A więc co za tym idzie? Badacze zadali sobie to samo pytanie i przeanalizowali dostępne badania osób z ADHD. Nie znaleźli w żadnym z nich podziału na grupy z wysokim i niskim IQ. Wobec tego postanowili sprawdzić, czy występowanie wysokiego IQ i ADHD może prowadzić do niedodiagnozowania? I czy wysokie IQ może działać jako wzmacniacz i chować ADHD?
Analiza dostępnych wyników pozwoliła potwierdzić, że obecność wysokiego IQ może „maskować” objawy ADHD. Pozwala to też wyjaśnić, dlaczego wysoce inteligentni pacjenci są zwykle niedodiagnozowani, gdy są jeszcze dziećmi oraz to, że objawy u nich widoczne są dopiero we wczesnej dorosłości, gdy poddawani są wyższym wymaganiom w pracy, w rodzinie.
Wykorzystanie kompleksowych testów do dokładnej diagnozy ADHD:
Powodem może być to, że osoby te mają więcej strategii intelektualnych oraz kreatywnych na „maskowanie” i kompensowanie objawów ADHD.
Badanie to zostało przeprowadzone na małej grupie (N=51), ale wnioski płynące z niego powinny uczulić diagnostów na większą szczegółowość i uwagę podczas przeprowadzania diagnozy. Wyjaśniać nam to też może, dlaczego wielu dorosłych z ADHD i wysokim IQ jest narażonych na opóźnione rozpoznania i wdrożenia leczenia. Ich zachowanie może być mylone z lenistwem, zwłaszcza przez rodziców i nauczycieli, którzy zauważają głównie ich potencjał intelektualny w sytuacjach nauki lub pracy.
W związku z tym w naszym gabinecie do diagnozy wykorzystujemy szczegółowy kwestionariusz diagnostyczny DIVA 5, oraz komputerową baterię neuropsychologiczną wiodącej Austriackiej firmy Schuchfried, która ma też swoje zastosowanie w Formule 1, oraz diagnozach sportowych. Połączenie tych dwóch rzeczy zmniejsza ryzyko popełnienia błędu niedoszacowania.
Teraz pewnie zastanawiacie się państwo – czy te modele można pogodzić? Wymagać to będzie dużej elastyczności i kreatywnego podejścia – ale nie jest niemożliwe. Jednym z rozwiązań może być udział dziecka w dodatkowych zajęciach prowadzonych w duchu rozwoju pasji i stawiania pytań. Można również rozważyć edukację domową, lub jedną z form edukacji alternatywnej taką jak szkoła demokratyczna, szkoła Montessori czy Waldorfska.
Warto także spotkać się z psychoterapeutą behawioralno-poznawczym i porozmawiać na ten temat. Gabinet psychoterapeutyczny Wamka & Wamka z siedzibą w Szczecinie oferuje odbycie konsultacji tak na miejscu jak i online poprzez program Skype. Na konsultację można umówić się mailowo, telefonicznie lub osobiście.
